Circulariteit. Mooi woord. Een mooi begrip ook, en urgent. Want hoe we in de afgelopen eeuw gewend zijn geraakt om te gaan met materialen is simpelweg onhoudbaar. We graven grondstoffen op, kappen bossen om, gieten er ladingen (fossiele) energie overheen, gebruiken het een paar decennia en smijten het dan in de container. De grondstoffen raken op, de bossen zijn verdwenen, en het energieverbruik zorgt ervoor dat Den Bosch een kustplaats wordt.
Dus is circulariteit de enige optie. Stoppen met produceren voor een paar jaar of decennia, maar materialen gebruiken die hun waarde behouden. Duurzaamheid, in de letterlijke betekenis. Er zijn dan ook veel initiatieven die hard bezig zijn met materialen ontwikkelen die hergebruikt kunnen worden.
Een goede stap, maar wat doen we met al het oude spul? Gaat de bouwwereld nu over op herbruikbare materialen en zien we de grondstoffen die nu uit sloop overblijven als ‘de laatste golf bouw-afval’? Met de belofte dat we ons leven hierna heus beteren? Wat ons betreft niet.
Gelukkig zit hergebruik de Boschgaarders in het bloed. Met wortels in de kunst-wereld en de kraakbeweging zijn we niet anders gewend dan in containers kijken of er nog wat bruikbaars in zit. En verschillende initiatiefnemers draaiden jarenlang een weggeefwinkel, een tweedehands winkel waar geld niet telt. Simpelweg omdat er al genoeg spullen zijn, en er helemaal niet zoveel nieuws geproduceerd hoeft te worden. Menig interieur dat geen knoop heeft hoeven kosten, menig kunstproject dat van gevonden ouwe planken aan elkaar hing, menig keukenblad dat na een opknapbeurtje nog jarenlang dienst deed.
Dat doen we nu nog steeds, maar dan in grotere vorm. Geen stapel oude schrootjes uit een puincontainertje, maar de dakspanten van de oude bibliotheek in Sint-Michielsgestel. We bellen en zoeken stad en land af, op zoek naar hergebruikte of anderszins afgedankte materialen, waar we dan een mooi nieuw pand van kunnen maken. En dat lukt, mede dankzij de ontwerpen van architect Superuse Studios, die gespecialiseerd zijn in hergebruik.
Maar, er is een bottleneck. Als een gangbaar bouwproject iets nodig heeft, bestellen ze het en het komt eraan. Voorraad genoeg. Maar met hergebruik werkt dat zo niet. Oude kozijnen uit sloop, restproducten uit de industrie, die liggen niet te wachten tot je ze overneemt. In plaats van afhankelijk van je eigen bouwplanning ben je dus voor je inkoop afhankelijk van de (sloop)planning van een ander.
Die bottleneck laat zich momenteel zien in onze opslag. Om al die materialen klaar te hebben liggen voor de bouw hebben we een loods gehuurd, en die ligt rammetjevol. Houten balken, stapels isolatie, aluminium kozijnen, pallets underlayment, mooie deuren. Zo vol dat we bruikbare spullen die we aangeboden krijgen moeten laten schieten. De zoektocht naar meer opslagruimte is lastig, aangezien lege betaalbare loodsen schaars zijn.
Dit stukje is dan ook niet alleen een leuk inkijkje in hoe we Boschgaard bouwen van hergebruikte materialen. Het is een tip en een pleidooi. Een tip aan iedereen die met hergebruik wil bouwen: zorg voor opslagruimte. En een pleidooi voor ruimte voor projecten als dit. Figuurlijke ruimte, maar in dit geval letterlijke ruimte.
Nu al, als burgerinitiatieven als wij oud spul willen hergebruiken. Maar zeker in de toekomst. Al die circulaire materialen die nu geproduceerd worden komen binnen een paar decennia weer vrij. En die gaan niet rechtstreeks van de ene naar de andere bouwplaats vervoerd worden, hoe ideaal dat ook zou zijn.
We moeten als samenleving zorgen dat die circulaire bouwmaterialen fatsoenlijk opgeslagen worden, en beschikbaar voor wie duurzaam wil bouwen. En dan wat ons betreft niet op commerciele basis waar iemand de boel opkoopt en over de kop jaagt.
Boschgaard gaat ondertussen hard door. We bouwen die kiet van spul die eigenlijk afgedankt werd. Zoals we altijd al deden maken we mooie dingen van afval.