Tekst: Jurgen Arts, Zayaz Woningcorporatie
Klop klop klop… binnen!
Zo ging het ongeveer vijf jaar geleden. Boschgaard – deels krakers van het voormalige buurthuis De Patio – klopte bij Zayaz aan met een plan. Of wij wilden meewerken aan een sociaal woon- en buurtcentrum. En waarbij zij dan de rol wilden van opdrachtgever. Het ‘eigenaarschap’ bij deze groep dus. Over deze bijzondere historie is al veel gezegd en geschreven. Wat dit aan duurzaamheid bracht, nog veel te weinig! Daarom belicht ik duurzaamheid vanuit drie perspectieven.
Binnen het gebouw zelf
Afgelopen week stond deze advertentie in het NRC:
Voor mij is deze advertentie exemplarisch voor de nieuwbouwsector. Heel lang ging duurzaamheid over minder energie, beter isoleren en extra zonnepanelen. Over een stalen en betonnen gebouw met groen aan de buitenzijde dus. Prachtig, maar dit leidt de aandacht af van waar de échte grote impact gemaakt kan worden. Namelijk: binnen het gebouw zelf. Een materiaalswitch bijvoorbeeld, door CO2 intensieve materialen als beton en staal te wijzigen naar hout. Of door zoveel mogelijk met biobased materialen te werken. En zeker ook door bij het ontwerp al na te denken over de sloopfase – of liever: oogstfase.
Het project Boschgaard is daarin anders. Zoveel mogelijk sloopmaterialen en restpartijen gebruiken om daarmee een nieuw gebouw te creëren. En het oude buurthuis zoveel mogelijk gebruiken als onderbouw. Dit allemaal om de ecologische impact van het gebouw zelf zo laag mogelijk te krijgen.
Als we accepteren dat het een week per jaar koud is in huis, wordt de verwarmingsinstallatie dan kleiner?
Vanuit binnen
Eerlijk gezegd hadden we vanuit Zayaz nooit zo’n radicaal concept kunnen bedenken. Laat staan (durven) uitvoeren. Waarom dit toch is gelukt, is omdat Boschgaard het persé wilde. Zij stelden minimale ecologische impact voorop. Omdat ze daar intrinsiek enorm gedreven in zijn. En ook omdat ze collectief heel erg veel kennis hebben over duurzaamheid in de volle breedte. Daarom blijven ze zoeken naar oplossingen hoe het wél kan. En blijven vragen stellen. Waarom gebruiken we het oude buurthuis niet als onderbouw? Als we accepteren dat het een week per jaar koud is in huis, wordt de verwarmingsinstallatie dan kleiner? We hebben al een deelauto, hoeven we dan minder parkeerplaatsen aan te leggen?
Juist in een bouwwereld van ‘doen we altijd zo’ openen dit soort vragen nieuwe mogelijkheden. En het vinden van nieuwe oplossingen is keihard nodig, om de landelijke doelstelling om in 2050 volledig circulair te zijn ook te halen.
Binnen de gestelde kaders
Dit betekent natuurlijk niet dat we vanuit Zayaz helemaal los kunnen (en willen) gaan, omdat Boschgaard het zo graag wil. Allerminst! In de eerste plaats moet het project natuurlijk aan wet- en regelgeving voldoen. Ook een geoogste tweedehands ligger moet even sterk zijn als dat het een nieuwe balk zou zijn geweest. Daarnaast heeft Zayaz als woningcorporatie een bandbreedte waarbinnen zij mag handelen, zoals bijvoorbeeld in de Woningwet vastgelegd. En als laatste moet alle ook passen binnen het financiële rendementen die intern vastliggen.
Er zijn dus heel veel kaders waar het project aan moet voldoen. Binnen deze kaders ontstaat alle ruimte voor creativiteit.
Échte duurzaamheid komt dus van binnenuit, zit binnen het gebouw zelf, met een speelveld binnen de kaders. En als dat klopt… dan komt het binnen! 😊